Gewoon omdat het kan…..

Ik probeer me wel eens voor te stellen dat mijn in 1983 overleden vader plotseling bij mij de oprit opstapt. Als we eerst een enorme hug hebben gedaan, gaat hij zijn ogen uitkijken. Hij ziet een rode, kleine Toyota staan. Dat roept herkenning op! In 1981 koopt hij zijn bruine Starlet en is er supertrots op. Dan ziet hij ook onze Peugeot 308 staan. “Van wie is die?” “Van mij, pa, ze zijn allebei van Gerda en mij”. “Hoe krijg je dat voor elkaar, je bent toch dominee, net als ik was?” “Klopt pa”, zal ik zeggen, maar Gerda werkt ook en er zijn veel mensen die twee auto’s hebben. Gewoon, omdat het kan….”

Hij ziet ons huis. Ik zie hem denken. Dat hebben ze goed voor elkaar. “Nou, jongen, de kerk heeft een mooi huis voor je gekocht….”. “Eh, pa, het is van onszelf, tegenwoordig hebben veel van jouw en mijn collega’s een eigen huis, maar kom gauw verder!!!” Ik maak hem koffie met een Senseo-apparaat, terwijl hij rondbanjert door ons huis. Mijn studeerkamer vindt hij bere-interessant, want er staan nog veel boeken die ik van hem heb. Hij ziet er ook een vreemd zwart scherm staan met een bijzondere doos ernaast. En verder een typmachine zonder lint erin. Ik probeer hem uit te leggen dat dat een computer is en dat we daar nog een paar van in huis hebben. Het is nog een heel gedoetje om uit te leggen wat een computer is en dat je daarmee met de hele wereld contact kunt hebben. Hij begrijpt ook niet helemaal waarom ik van tijd tot tijd op een klein zwart schermpje kijk waarvan ik zeg dat het een combinatie van een telefoon en zo’n computer is. Beetje aso vindt hij het ook, geloof ik en hij heeft gelijk. Is hij er na al die jaren plotseling, laat ik me afleiden. En zo gaat het eigenlijk maar door. Als we het er zo over hebben, concluderen we samen dat zolang ik leef – zowel toen hij er was als al die jaren erna – er behoudens een paar keer een economische crisis er alleen maar groei, groei, groei is geweest. Niet alleen voor mij, maar voor heel veel mensen. Voor ook veel mensen niet, weet ik vanuit mijn werk….. Ik vertel hem dat hij drie kleinkinderen heeft en dat zijn oudste kleinkind, dat naar hem is vernoemd,  voor de ongeveer 5^e keer naar de VS is geweest. “Heb jij nog wel eens gevlogen? ”, vraagt hij aan mij. Zelf vloog hij twee keer in zijn leven, naar Engeland, voor medische behandeling. Ik vertel hem dat we naar Aruba, Turkije, Rhodos, Noorwegen (2x), Engeland (4x), Israël (4x) vlogen. En dat ik er misschien ook nog wat ben vergeten. “Gewoon pa, omdat het kan”.  Samen kijken we op een in zijn ogen bizar groot zwart scherm en zien daar de EK schaatsen. Daar was hij altijd al gek op.  “Wat een loeier van een tvscherm!!! Wat zie je het mooi zo. Maar, wat bizar, schaatsen ze tegenwoordig binnen……?” “Ja pa, al jaren…..”

Na nog een bakje koffie en een boel ontroering over ons weerzien en een heleboel verwondering over “gewoon, omdat het kan…..”, zie ik een frons op zijn gezicht: “Geef je ook nog wel wat aan goede doelen”????? Ook nog pa – en ik geef hem een inkijkje in onze giften en ik zie hem licht goedkeurend knikken. “En…., preek je ook nog wel eens over soberheid?”, knipoogt hij. “Nou….,” zeg ik, “dat doe ik de laatste jaren wél wat minder. Het moet wel geloofwaardig zijn….” “Wordt het dan niet weer tijd dat je…..?” We geven elkaar een hug, hij loopt de oprit af, kijkt nog even naar het rode Toyotaatje en verdwijnt weer.

Niet alles kan (meer)…

Niet alles kan…, dat was de titel van het rapport van de commissie Remkes over de stikstof. Remkes is een Groninger en die kunnen in weinig woorden heel veel zeggen. Ik stel me voor dat ik over een jaar of zeven met mijn oudste kleinzoon – voor een deel ook naar mij vernoemd – praat. Dan komt niet mijn vader mijn oprit oplopen, maar hij. “Opa”, zegt de dan tienjarige, “wanneer zijn jullie er nou er écht achter gekomen, dat er iets goed fout ging met het klimaat?” Het is nu al een mannetje dat soms pittige vragen stelt, maar dan zeker…. “Wel,” zeg ik, “dat heeft best een hele tijd geduurd. Eigenlijk vonden we het niet leuk om het te ontdekken. Als mensen wil je het graag goed doen, maar we gingen steeds meer ontdekken dat wat we goed en leuk vonden niet goed was voor de wereld en dus ook niet voor jullie, onze kinderen en kleinkinderen. Maar het is helemaal niet leuk om met iets te stoppen of minder te doen als je er wél van geniet. Ik zal je zeggen dat in de tijd van míjn vader – de opa van je moeder; maar ze heeft hem nooit gekend helaas – de mensen erachter kwamen dat sigaretten roken slecht was voor je gezondheid. Maar bijna iedereen deed het en iedereen vond het lekker….. Je moeders opa ook… Het kostte hem zijn gezondheid en zijn leven. Dat duurde ook jaren voordat mensen minder gingen roken. Sommigen geloofden ook niet dat het slecht wás en geloven het nog niet.”

“Ja, opa, leuk verhaaltje, maar wanneer kwamen jullie er nou achter?” “Nou,” zeg ik, “ergens zo tussen 2015 en 2020 werd het écht serieus. Heel veel landen sloten over de hele wereld een klimaatakkoord in 2015. Maar heel veel mensen begonnen in Nederland zo ergens rond het jaar 2020 het serieus te voelen. En serieuzer te nemen. Het was in 2019 dat het in Nederland voor het eerst warmer werd dan 38 graden. Het weer had koorts. Het was eigenlijk van de gekke, want in de schaatshal Thialf lag ijs, want er waren mensen die toen ook wilden schaatsen. Want we vonden het toen gewoon dat dat kón. En wij, oma en ik, wilden eigenlijk in de herfst naar Mallorca. Met het vliegtuig. Maar we dachten: niet alles kán meer en daarom hebben we  toen voor het eerst dat voor het klimaat gelaten en zijn met de TGV naar Straatsburg gegaan. En we keken of we minder vlees konden eten en als we dat wél deden dat de dieren een goed leven hadden en in Nederland hadden geleefd. Want dan hoefde er geen vliegtuig met buitenlands vlees deze kant op te vliegen. Beter voor onze boeren en beter voor de lucht….. Nou ja, en zo begon het bij ons thuis. Maar niet alleen bij ons thuis. Want veel meer mensen gingen praten over dat we allemaal een beetje ons steentje konden bijdragen. Gewoon, omdat het niet langer allemaal meer zo kon…… Niet voor de aarde, niet voor jullie…..”