Let op de viooltjes….

Niemand kan kiezen waar h/zij geboren wordt. Niet in welk land, niet in welk gezin. In de regel kijken we zo tegen het leven aan dat je als je én in een welvarend land waar mensenrechten worden geëerbiedigd én in een stabiel gezin groot groeit, je de beste kansen hebt om uit te groeien tot een evenwichtig mens, die een behoorlijke kans van slagen heeft. Groei je op in een arm land waar weinig onderwijs is…, groei je op in een niet stabiel gezin, dan sta je in onze ogen al vaak met 2-0 achter.

Niemand kan ook voorspellen hoe je leven verder gaat na je jeugd. Tref je een levenskameraad? Word je daarmee gelukkig? Krijg je kinderen en hoe gaat het daarmee? Lukt het je om werk te vinden dat bij je past? Komen er tegenslagen op je pad? Hoe ga je er dan mee om? Kun je dat als het leven tot nu toe voor de wind ging? Of is het dan bijvoorbeeld zo dat de mens die in zijn/haar jeugd al veel tegenslag heeft gehad weerbaarder is dan degene die de wind altijd in de rug had? Omdat die gewend is aan tegenslag en dat het leven niet alleen maar over rozen gaat.

Dit viooltje had pech. Het komt voort uit een zaadje dat ergens tussen de waaltjes in onze achtertuin is terechtgekomen. Dat is lastig groeien. Je moet je door stenen heen naar boven wurmen en als dat gelukt is moet je je worteltjes diep laten zakken om voldoende water te putten om te overleven. Een tijdlang is dat gelukt. Met verwondering heb ik daarnaar gekeken. Met bewondering ook. Gerda, mijn vrouw, heeft groene vingers. Op onze tuintafel staan ook viooltjes. Die bloeien nog. Ze zijn dan ook zorgvuldig door Gerda in een bloempot gestopt, als het droog is krijgen ze van haar water en hun wortels hebben het makkelijk in goede aarde. Hun mogelijkheden zijn veel ruimer dan die van het viooltje achter ons huis. Maar als ik goed keek waren ze niet mooier dan de bloemetjes aan het viooltje achter ons huis.

Maar toen ging het ineens snel en was het in een paar dagen voorbij. Je zag dat het niet goed ging. Hoe het kwam? Te weinig water kunnen putten tussen de tegels? Of niet genoeg voeding uit de aarde kunnen halen? De worteltjes te kort? Hoe ook het is voorbij en is er niets meer over dan een verschrompeld plantje. Maar het zou veel te kort door de bocht zijn om te zeggen dan het dus geen goed leven heeft gehad. Want al die tijd heb ik een viooltje gezien dat tegen de klippen op groeide en er zaten prachtige bloempjes aan. Het leefde voluit binnen de beperkingen de mogelijkheden.

Leven is grillig. Misschien worden we ons daar in ons tot nu toe behoorlijk welvarende en voorspelbare westen meer bewust van. Corona gooide (en nog?) ons leven op de kop, de wereld warmt nu echt op, vliegen wordt problematischer, boeren ook al. En zelfs is het niet meer zeker of we in de winter wel voldoende warm worden. Is er wel gas? Moeten de Groningers toch weer meemaken dat er gas gewonnen gaat worden en hun omgeving daarmee onveiliger wordt? En kunnen we het gas én de boodschappen wel betalen? Er zijn al zoveel huishoudens in de problemen, om van de mensen in de toeslagenaffaire maar niet te spreken. Basale dingen die we als vanzelfsprekend ervoeren lijken dan plotseling niet meer te zijn. Hoe zal het met onze weerbaarheid zijn, ons vermogen daarmee om te gaan? Raken we gestresst? Gaan we protesteren? Komen we tegenover elkaar te staan? Vinden we veerkracht en middelen om elkaar te helpen?

Ooit was ik in Roemenië, Rastolita. Daar was het arm. Straatarm, maar zeer gastvrij. We waren er met een uitwisselingsweekend vanuit de kerk. We sliepen bij mensen die zeer weinig te makken hadden. Ze moesten koken op een fornuis dat verwarmd werd met hout. In de zeer vroege morgen stond een vrouw van 78, Suzanna,  hout te hakken voor haar gezin en ons. Zelden zag ik warmere ogen, nooit werd ik hartelijker ontvangen dan daar. Alles werd uit de kast gehaald – en er zat niet veel in de kast, maar wat erin zat werd gedeeld. Wij hadden geld en andere spullen waar we hier veel van hadden meegenomen voor hen. Dat deelden we dus met hen. Zij gaven op hun beurt hartelijkheid en op een bepaalde manier voelde wat wij meebrachten armetierig bij wat zij ons gaven.

Mensen worden daar gemiddeld gesproken veel minder oud dan wij hier. Om over het gemiddelde inkomen maar niet te spreken. Ik zag er ook mensen die NIET met de situatie konden omgaan, zoals ik die hier ook tegenkom. Tot en met de vrouw van de multimiljonair die haar halve leven somber was. Maar in de verte doen Suzanna en haar gezin me denken aan het viooltje tussen onze waaltjes. Levenskunst is niet hetzelfde als heel rijk worden en misschien ook wel niet heel oud. Levenskunst is vooral omgaan met de situatie waarin je geboren bent en waarin je leeft om daarin te bloeien. Precies op die plek gedurende de tijd van je leven. In het nu. Niet met “vroeger was het beter” – want dan sla je het nu over. Niet met “het zal wel beter worden” – want dan leef je in de toekomst en sla je het nu ook over. Ergens doet Jezus een oproep – het is in de bergrede, met als centrale, pittige en heilzame opdracht “behandel de mensen zoals je zelf behandeld wilt worden – “let op de leliën/viooltjes op het veld. Ze zaaien en maaien niet. Ze maken zich ook geen zorgen. In al hun eenvoud zijn ze mooier dan de mooiste koning. Ze leven in vertrouwen dat God ze voedt. Als mens ga je zo’n bloemetje te boven in de ogen van God. Zoek God als eerste en leef in vertrouwen dat elke dag genoeg heeft aan zichzelf. En probeer dus in ALLE omstandigheden anderen te behandelen zoals jezelf behandeld wilt worden. Wat er ook gaat gebeuren in het grote leven in de maatschappij en in ons persoonlijk leven, ik gun ons iets van de levenswijsheid en het vertrouwen toe van Suzanna en het viooltje tussen de waaltjes.